Elektrikli Araçlar Nasıl Şarj Edilir?

Son yıllarda özellikle çevre dostu ve daha ekonomik bir seçenek olarak görülmesi sebebiyle elektrik araç kullanımı yaygınlaşıyor. EV kullanımının artmasıyla birlikte batarya ve şarj teknolojilerinde de önemli gelişmeler yaşanıyor. Elektrikli araç satın almak isteyen kişilerin ise en fazla merak ettiği konuların başında şarj yöntemleri, şarj süreleri gibi konular yer alıyor. 

Elektrikli araçların şarj yöntemleri, şarj süreleri, maliyetler ve şarj istasyonları gibi elektrikli otomobile geçecek kullanıcıların merak ettiği tüm soruları sizler için derledik.

Elektrikli Araç Şarj Yöntemleri

Elektrikli araçları şarj etmek için 3 farklı yöntem kullanılıyor: Batarya değiştirme, kablolu şarj ve kablosuz (indüksiyon) şarj. Açık ara en yaygın kullanılan yöntem kablolu şarj, ancak diğer yöntemler de belli koşullarda gelecek vadediyor.

Batarya Değiştirme (QuickDrop)

Kablolu ve kablosuz şarj yöntemine göre en farklı seçenek olan batarya değiştirme işlemi, özellikle şarj dolumu sırasındaki vakit kaybını önlediği için etkili bir çözüm olarak görülmektedir. 

Çoğunlukla abonelik servisi üzerinden, batarya değişim noktalarında gerçekleştirilir. QuickDrop yöntemi sayesinde servis noktalarında birkaç dakika içinde dolu batarya montajı yapılır ve araç yola devam edebilir.

EV’lerin ilk döneminde batarya değişimi hız açısından cazip bir yöntem olarak değerlendirilse de, servis noktası, personel ve ekipman gerekliliği, bu yöntemin olası dezavantajlarıdır. Son yıllarda hızlı şarj teknolojisinin ilerlemesi ve bataryaların çok daha hızlı şarj edilebilir hale gelmesi ile, binek araçlar için batarya değiştirme yöntemi geri planda kalmıştır.

Batarya değiştirme, kamyon, tır vb. daha büyük taşıtlar için cazip bir yöntem olarak değerlendirilmektedir.

Kablosuz (İndüksiyon) Şarj

EV’lerde kablosuz şarj, son yıllarda birçok cep telefonu modelinde karşımıza çıkan indüksiyon yöntemini kullanır. Elektrikli araç, indüksiyon akımına maruz kalacağı sabit bir noktada veya kablo döşenmiş bir yol boyunca temassız şekilde şarj olabilir. 

Seyir halindeyken yol boyunca aracın şarj olabilmesi, şarj için durma/bekleme ihtiyacını ortadan kaldıracağı için caziptir. Ancak maliyet ve söz konusu yolların yeniden yapılması süresince oluşacak trafik aksamaları, bu yöntemin pratikte uygulamaya geçmesine engel oluşturuyor.

İndüksiyon şarj, sabit bir noktada da yapılabilir. Araç zemine monte edilen elektrik alanına park eder ve temassız olarak aracın şarjının dolması beklenir. Ancak bu senaryoda durma/bekleme ihtiyacı ortadan kalkmamaktadır. Ayrıca indüksiyon şarj, özellikle kablolu DC (Doğru Akım) şarja kıyasla çok daha yavaştır.

İndüksiyon şarjla ilgili diğer bir kaygı da sağlık yönündedir. İndüksiyon şarj, manyetik alanlar sayesinde gerçekleşmektedir ve araç bataryasını dolduracak kadar güçlü manyetik alanların, araç içinde bulunan sürücü ve yolculara nasıl etki edeceği henüz bilinmeyen bir konudur.

Kablolu Şarj

Günümüzde en sık kullanılan, norm haline gelmiş elektrikli araç şarj yöntemi kablolu şarjdır. Batarya tiplerine göre üç farklı seçeneği bulunan kablolu şarj yönteminde araçların şarj olma süreleri de farklılık gösterir. Kablolu şarjda “ev tipi”, “AC şarj” ve “DC (hızlı) şarj”  olmak üzere üç farklı yöntem bulunur. 

Ev Tipi Şarj: EV’ler, evlerimizde bulunan standart priz üzerinden şarj edilebilir. EV ile birlikte verilen veya satın alınabilecek bir dönüştürücü ünite, aracın AC şarj kablosunu priz girişi ile uyumlu hale getirir. Ancak bu yöntem popüler değildir ve tavsiye edilmez. Birinci sebep, 2.3 kW/h ile sınırlı şarj hızı ile bu yöntemde şarj süresinin aşırı uzun olmasıdır. Bunun yanı sıra, evlerdeki standart elektrik altyapısı düşük amper akım kesici içerdiğinden, evdeki diğer elektrikli cihazların çalışması ile birlikte sigortaların atması, şarjın kesintiye uğraması söz konusudur.

AC Şarj: Bu şarj yöntemi de şebeke elektriği kullanır. Evinizde veya iş yerinizde, yüksek amper ile güvenli şekilde şarj etmenizi sağlayacak bir altyapı kurabilirsiniz. Böyle bir tesisat ile şarj hızınızı 22 kW/h’e kadar yükseltebilirsiniz. Bu tesisatın, uzman bir elektrik teknisyeni tarafından planlanması ve kurulması gerekir.

Ücretli AC şarj istasyonları da tipik olarak 22 kW/h’e kadar bir şarj hızı ile hizmet verirler.

DC (Hızlı) Şarj: Dolum işleminin en hızlı gerçekleştiği yöntem, DC (doğru akım) kullanır. Şarj istasyonunda bataryada depolanan enerji, yüksek voltaj ve amperde aktarım yapabilen kablolarla elektrikli araca yüksek hızda aktarılır.

Eskimeye başlayan DC istasyonlar bile 50-60 kW/h şarj hızı sunarken, daha yeni hızlı şarj istasyonları 120-300 kW/h şarj hızlarına ulaşabiliyor.

Elektrikli Araç Şarj Süreleri

Elektrikli araçların şarj olma sürelerini etkileyen en temel iki faktör vardır: Şarj kaynağının sağladığı maksimum şarj hızı ve elektrikli aracın maksimum şarj hızı kapasitesi.

Örneğin, bir Tesla Model Y LR aracı %20’den %80’e şarj edeceğinizi düşünelim. Aracın kullanılabilir şarj kapasitesi 75 kW/h’dir. Şarj edeceğiniz %60 için 45 kW/h'lik bir şarj aktarımına ihtiyacınız bulunur (%80 - %20 = %60. 75 kW/h x %60 = 45 kW/h).

1. Doğrudan ev elektriğinden şarj ettiğinizde, maksimum kapasiteniz 2,3 kW/h’dir. Bu durumda şarj süreniz, yaklaşık 19-20 saat olacaktır. (45 kW/h / 2,3 kW/h=19,56 saat)
   
    
2. Evinizde daha yüksek amper bir şarj altyapısı kurduğunuzda veya dışarıda AC şarj istasyonunda aracı maksimum 11 kW/h ile şarj edebilirsiniz. (Bu modelin maksimum AC şarj hızı 11 kW/h olduğu için 22 kW/h’lık bir kaynak da kullansanız, şarj hızınız 11 kW/h’i geçmez). Bu durumda şarj süreniz, yaklaşık 4-4,5 saat olacaktır. (45 kW/h / 11 kW/h = 4,09 saat)
   
    
3. Bu model, DC şarj istasyonlarında 220 kW/h’e kadar hızda şarj edilebiliyor. Bu senaryoda, kullandığınız şarj istasyonunun ortalama 150 kW/h şarj sağladığını varsayalım. Bu durumda şarj süreniz, yaklaşık 18 dakika olacaktır. (45 kW/h / 150 kW/h = 0,3 saat = 18 dk.)

Bunlar, düz hesap yaklaşık değerler. Şarj sürecindeki ortalama değerler, maksimum sınıra eşit olmayacaktır.

Aracın pil kapasitesi ve hangi değerler arası şarj ettiğinize göre şarj süresi değişir. Doğal olarak, düşük kapasiteli bir batarya daha hızlı dolar. 

Süreyi önemli ölçüde etkileyen yan faktör, hangi yüzdeler arasında şarj ettiğinizdir. Çoğu EV modelinde, bataryaların %80-%90’dan sonra şarj olma hızı ciddi düşüş gösterir. Düşük/orta seviyelerde bir batarya ise daha yüksek hızla şarj olur. %40’tan %60’a 6 dakikada şarj olan bir EV’nin, %80’den %100’e şarj olması 20-25 dakikayı bulabilir.

Diğer bir önemli yan faktör, hava koşullarıdır. Ortam ısısı, bataryanın kullanım süresini etkilediği gibi şarj olma sürelerini de etkiler. Şarjın hızlı olabilmesi için, bataryanın belirli bir sıcaklıkta bulunması gerekir. “Isı pompası”, hem bataryaların hızlı şarja hazır duruma getirilmesini ve şarj süresinin uzamamasını hem de soğuk havalarda batarya verimliliğinin korunmasını sağlar.

Elektrikli Araç Şarj İstasyonları

Elektrikli araç kullanımının yaygınlaşması ile birlikte şarj istasyonları sayısı da artmış durumda. Otoparklar, kamusal alanlar, oteller, alışveriş merkezleri veya dinlenme tesislerinde kullanıcıların kolayca erişebileceği şarj istasyonları bulunuyor.

Türkiye’de elektrikli araç şarj istasyonu en yaygın olan firmalar arasında ZES, Eşarj, Voltrun, TÜVTÜRK, Oncharge ve Trugo yer alıyor. Bu listeye her ay yeni firmalar ekleniyor. Sürücüler firmaların web siteleri veya mobil uygulamaları aracılığıyla elektrikli araç şarj istasyonlarının konumlarını ve detaylarını görüntüleyebiliyor. 

Halka açık şarj istasyonlarının yanında sık tercih edilen diğer yöntem ise ev tipi şarj istasyonu oluyor. İsteğe bağlı olarak ev tipi şarj istasyonu kurulumu ile kullanıcılar araçlarını evlerinin otoparklarında konforlu bir şekilde şarj edebiliyor.

Elektrikli Araç Şarj Maliyeti

Elektrikli araç şarj maliyetleri; şarj istasyonu, şarj süresi ve kullanılan güce göre değişiklik gösterir. Ancak benzinli veya dizel bir araç ile karşılaştırıldığında elektrikli araçlar çok daha düşük maliyetle şarj olabilmektedir. 

Elektrikli araçların şarj ücretleri AC ve DC soketlere göre değişir ve kWh başına hesaplama yapılır. Değerler yakın olmakta birlikte, her firmanın farklı bir fiyat politikası vardır. 2023 Aralık itibariyle, elektrikli aracınızı halka açık bir şarj istasyonunda şarj etmenin ortalama maliyeti aşağıdaki gibidir:

AC: 6,45 TL / kWh – 7,8 TL / kWh

DC: 8,25 TL / kWh – 9,8 TL / kWh

Halka açık şarj istasyonlarında aracını şarj etmek isteyen kullanıcılar, firmaların web siteleri aracılığıyla soket tariflerini inceleyebilir.

Aracınızı evinizde veya iş yerinizde şarj ediyorsanız, elektrik tarifeniz üzerinden bu hesabı yapabilirsiniz. Örneğin, İstanbul’da bulunan, çok zamanlı (gece daha ucuz) tarife kullanan bir ev abonesi, saat 22.00 - 06.00 arasında 1.43 TL/kWh (vergiler dahil) bedelle elektrikli aracını şarj edebilir. (Aralık 2023)

Üstteki örnekteki Tesla’mızı, bu durumda sadece 65 TL maliyetle %20’den %80’e şarj etmek mümkün. Aynı şarj AC istasyonda (ortalama 7 TL üzerinden) 315 TL’ye, DC istasyonda (ortalama 8,50 TL üzerinden) 382,50 TL’ye mal olacaktır. Bu rakamlar da km başına benzin maliyetinin yaklaşık yarısı seviyesinde, ancak gece tarifesi ev elektriği ile şarj etmenin cazibesi bambaşka bir seviyede.

Elektrikli Araç Şarj Güvenliği

Aracınızı evde / iş yerinde şarj edeceğiniz durumda, gerekli altyapıyı uzman bir elektrik teknisyenine kurdurmak, uygun ve kaliteli malzeme (kablolama, akım kesici, sigorta kutusu, şarj ünitesi) kullanmak güvenliğiniz açısından çok önemlidir.

Kurumsal AC veya DC şarj istasyonlarında genelde standartlara yönelik problemlerle karşılaşmazsınız. Ancak aşağıdaki konulara dikkat etmek, size her zaman fayda sağlayacaktır:

• Şarj ekipmanları uygun standartlarda ve onaylı olmalıdır.
• Şarj istasyonunun bağlantı protokolüne dikkat edilmelidir. 
• Akım değerlerine ve doğru voltaja uygun olarak yapılandırma yapılmalıdır.
• Şarj işlemi bittikten sonra soket şarj istasyonuna takılmalıdır.

Yukarıdaki önlemler, elektrikli araçların şarj güvenliğini artırmak için önemlidir ve aracın güvenli bir şekilde şarj olmasını sağlar.

Siz tüm önlemleri almış olmasanız bile trafikte öngöremediğiniz bazı riskler ile karşılaşabilirsiniz. Elektrikli araçlar için özel olarak hazırlanan kasko sigortası ile aracınızın başına gelebilecek risklere karşı her zaman güvence altında olabilirsiniz. Siz de hemen sigortaladim.com’dan elektrikli araç sigortası için teklif alın, aracınızı beklenmedik risklere karşı koruyun!